Gerrit, een Drent uit Hoogeveen

Klik op onderstaande foto om naar de podcasts te gaan.

Gerrit Koopman, geboren 24-6-1944, in Hoogeveen, op het Noord 46 ook wel de 12e wijk genoemd.

Waarom starten met een podcast? Gerrit geeft aan dat hij vol met verhalen zit over Hoogeveen en hij deze verhalen graag wil delen met belangstellenden. Wij vinden het dan ook bijzonder dat we deze podcasts van Gerrit binnen onze website mogen opnemen. Gerrit Koopman zullen vele Hoogeveners kennen. Hij publiceert ook regelmatig een verhaal in de Veenmol van de Historische Kring Hoogeveen.
Hierboven vind je alle al gemaakte podcasts, door op de foto's te klikken.

De podcast van 17 december 2023, is op papier gezet en er zijn enkele foto's toegevoegd bij het verhaal.

Kerstfeest in de Open Poort aan Het Noord.

Tussen de 10e en de 11e wijk van de Hoogeveense vaart, plaatselijk beter bekend als Het Noord, stond een klein, witgeschilderd gebouwtje met op de voorgevel in zwarte letters als naam de Open Poort. Dit optrekje was bedoeld voor evangelisatie activiteiten’ bekostigd door de Gereformeerde en mogelijk ook in samenwerking met de Hervormde kerk. Op zondagmiddag was er zondagschool en op doordeweekse dagen soms knutselen of andere handenarbeid. Maar de kerstfeestviering was het jaarlijks hoogtepunt, waar naartoe werd geleefd door de kinderen.

Het kan 1952 geweest zijn of 53 of 54, het jaartal doet er niet zoveel toe, omdat die viering elk jaar in grote lijnen toch hetzelfde verliep. De schuifwand was geopend zodat de ruimte volledig kon worden benut. Er stond een opgetuigde kerstboom en de wanden waren versierd met dennengroen en hulst met rode besjes. Kortom, het geheel had een feestelijke aankleding en de kachel brandde evenals de kaarsjes. De sfeer was een beetje geheimzinnig, aangenaam, maar ook gespannen.

Want veel grote mensen zaten erbij en veel kinderen van tussen de 8 en 12 jaar hadden een rolletje en ook hun ouders waren aanwezig als toehoorder. Dat verhoogde de spanning voor de kinderen aanzienlijk, want normaal gesproken spraken ze Drents, maar nu moest er voor bekend publiek een tekstje voorgedragen worden in het Nederlands en dat was ongewoon. Bovendien hadden ze meestal geen idee waar hun tekst over ging, zoals: ‘Er zal een Rijsje voortkomen uit de tronk van Isaï, of de maagd zal zwanger worden en een zoon baren.’ Nogal duistere en geheimzinnige teksten dus. De weken hieraan voorafgaand hadden zij een klein bijbeltekstje uit hun hoofd moeten leren en dat zouden ze dan declameren als ze aan de beurt waren. Ik herinner mij nog dat mijn zusje zenuwachtig op het toneel stond en met haar heupen draaide. Waardoor haar jurkje heen en weer zwaaide. Aandoenlijk, voor iedereen was het spannend, want voor een zaal vol grote mensen staan en iets zeggen, was buiten de normale orde. Om te beginnen werden enkele bekende kerstliederen gezongen zoals: “Komt allen tezamen”,  “Nu zijt welle kome”, “De herdertjes lagen bij nachte en  “Stille nacht” en dergelijke.

Aan het harmonium werd het zangkoor geleid door de heer Klooster. Dan werd meestal het kerstverhaal voorgelezen, waarschijnlijk uit de kinderbijbel van Anne de Vries of van W.G. van de Hulst. In de pauze was er warme chocolademelk, die door Johan Rump in een grote ketel thuis was aangemaakt en achter op de fiets naar de Open Poort was getransporteerd. Dat kregen we thuis nooit, dus dat was alleen al een geweldige traktatie. Daarbij dan ook nog een kerstkransje of iets anders lekkers en daarmee was het feest wel geslaagd.

Na de pauze volgde een ander tranen trekkend kerstverhaal, verteld door Juffrouw Hazenberg. Wat ik mij daarvan nog herinner was een verhaal over een jongetje van een jaar of 12 met de naam Zakkie. Dus niet een Geert of een Jan, nee Zakkie. Dat ik die naam heb onthouden, is niet zo vreemd, want voor ons was dat wel een heel vreemde naam, logisch, want het verhaal speelde ergens in Lapland. Het was daar ijzig koud. Het sneeuwde en er stond een snerpende wind. En Zakkie was verdwaald, wilde naar huis en begon te huilen. Hij liep maar en hij liep maar en kreeg het steeds kouder. Zijn tranen bevroren hem op zijn wangen. Maar toen in de verte zag hij een lichtje. Er stond een huis en bij dat huis begon een grote hond te blaffen. Zakkie werd nog banger. De rest van het verhaal mag u zelf verzinnen.

Het was een kerstverhaal en dus kwam alles kwam toch nog goed. Daarna weer zingen, zoals:  ‘Nu zijt welle kome, Jezu lieve Heer en  ‘Hij komt van al zo hoge van Alteveer 😉’ en ook, ‘t was nacht in Bethlehem’s dreven. Voor kinderen niet te begrijpen teksten. En tenslotte, na dit meer dan stichtelijk samenzijn, kreeg ieder kind een leesboekje, een sinaasappel en wat snoepgoed. Twee boekjes die ik kreeg, kan ik mij nog herinneren en wel: Een neger in het dorp”  en ook Marke Hans. Het was eind van de middag inmiddels donker en er was nog geen straatverlichting langs het Noord. We moesten nog zo'n 300 meter lopen om thuis te komen en over het draaivonder naar de overkant van het kanaal, dus begrijpelijk dat de ouders hun kroost verzamelden en in de gaten hielden, want een ongeluk zat hier zomaar in een donker hoekje, ook na een geslaagd kerstfeest. Tot zover.

Draaivonder aan de 12e wijk aan het Noord

Een schipper vaart het ijs kapot bij de 12e wijk aan het Noord

Vonder over het Noord (uit collectie Cor Koopmans)

Geopend draaivonder over het Noord aan de 12e wijk

De podcast van 10 september 2022, is op papier gezet en er zijn enkele foto's toegevoegd bij het verhaal.

Het eerste fototoestel van Gerrit Koopman (Podcast 10 september 2022)

Het is begin zestiger jaren toen ik bij fotograaf Anno L Bakker mijn eerste fototoestel aanschafte, een Agfa click twee. En hij nam alle tijd om mij in te wijden, in de eerste beginselen van het fotograferen en van het inzetten van een filmrolletje, ik meen 12 opnames. Tot het door de zoeker kijken naar het onderwerp en de afstand bepalen. En In het begin het allerbelangrijkste, namelijk het stilhouden van de camera tijdens het afdrukken, want anders werd de opname onscherp. Vaste sluitertijd was een dertigste seconde. En met dat toestel gewapend ging ik naar opa en opoe aan het Achterom, om van hen een paar foto's te maken? Je zou kunnen zeggen, net op tijd. Want op 8 april 1963 overleed opa 82 jaar oud.

Ik kijk naar die foto waarop ze naast elkaar staan aan de rand van het Achterom, met heel In de verte, de watertoren van Hoogeveen nog zichtbaar. Opa gekleed in een 3/4 grijs buis en de pet een beetje scheef op het hoofd en opoe met een schort veur.

En ook een foto binnenshuis naast het kabinet opa In het nette met een bros op de hals. En opa in een donkere trui met een zwarte pet op zijn hoofd. Aan zijn houding kon je zien dat ze dit bijzonder vonden.

Nu ik zelf hun leeftijd van toen heb bereikt. Zou ik ze nog graag zoveel willen vragen, zoals: Opoe, het eerste kindje dat je kreeg dat is Jantje. Zij was een meervoudig gehandicapt meisje, volledig hulpbehoevend. Maar toen bestond er nog geen zorg voor dergelijke kinderen. Hoe krijg je het voor elkaar om zonder hulpmiddelen haar te verzorgen? En dat ruim 45 jaar lang? Daarna kreeg je nog 4 gezonde jongens en een meisje. En daar tussendoor ook nog een meisje dat na 3 weken overleed. Een groot gezin dus om draaiende te houden. Hoe deed je dat, was je nooit ziek.

En opa, wat voor werk deed je bij de Kanaal maatschappij? Hoe laat moest je beginnen en hoe zagen de werkdagen eruit? Ging je lopend naar je werk of op de fiets? Je woont nu aan het achterom, maar waar heb je vroeger zo gewoond? Één van die woningen is na een blikseminslag afgebrand, hoorde ik van mijn vader. Wat gebeurde er toen, hoe en waar heb je opoe leren kennen?

Ook zou ik veel meer willen weten over jouw ouders. Daniël Koopman en Jantje Prins. Waarom gingen zij verhuizen naar het Dalerveld? Was dat misschien omdat hij In het veen werkte. Zagen jullie elkaar daarna nog wel eens? Je moeder overleed in Dalen, maar een grafsteen van haar heb ik niet kunnen vinden. Je vader trok na haar overlijden in bij zijn jongste dochter Gerritje, die met Jan Tuin was getrouwd en in Oud Lutten woonde. Jouw zuster dus? Ik kwam erachter dat je ook nog een andere zuster had, Catherina, die naar Ubach over Worms in Limburg vertrok. Waarom eigenlijk?

Nooit geweten dat je twee zusters had en ook nooit iets over gehoord. Dat is toch op zijn minst opmerkelijk. Oh en nog iets, opa, jij en opoe gingen elke zondag lopend naar de Bentinckslaan kerk, behalve als er een avondmaal dienst was, want daar mocht jij niet aan meedoen. Wat was daarvan de reden? Ondanks dat, kwam jullie wijkpredikant dominee Adema getrouw een keer per jaar jullie bezoeken. Ook al waren jullie moeilijk te bereiken over een smal zandpad langs de 10e Wieke, hij kwam wel.

Bovenstaande foto's zijn gemaakt op het Achterom nummer 1

Grietje van je jongste dochter Aaltje stuurde mij een foto van een handgeschreven gedichtje van jouw hand en dat ging als volgt: Dit boek behoort aan mij zolang Ik heb te leven. Roelof is mijn naam en van doopsaf mij gegeven. Koopman is mijn naam van vaderlijke stam en Beilen is mijn geboorteplaats alwaar ik ten wereld kwam.

Tenslotte stuurde zij mij ook nog een ansichtkaart, die jij aan jezelf hebt geadresseerd, afkomstig uit Roussel, Westfalen, Duitsland. Met op de achterkant een foto met de bouwvakkers waar jij ook opstaat.

De datum van het poststempel is helaas niet te lezen. Maar op basis van inschatting van jouw leeftijd op die foto, denk ik dat het kort na de eeuwwisseling was. Dus tussen 1900 en 1906, omdat je toen bent getrouwd. Was dat omdat je daar misschien even goed geld kon verdienen?

Vragen, vragen en nog veel meer vragen, maar helaas. Ik zal er geen antwoord op krijgen. Hier laat ik het dan maar bij.

Gerrit Koopman

Nog twee foto's op de ene foto zien we de opoe van Gerrit (rechts) en de zus van opoe met een kneepies muts op.
En op de andere foto staat opoe, toen ze in de Grote kerkstraat in Hoogeveen boodschappen ging doen ze had een karbies in haar handen.