Skip to main content

Huize Venendal

Huize Venendal (Hoofdstraat 9)

Venendal heeft een geschiedenis, die voor een belangrijk deel gelijk oploopt met de geschiedenis van Hoogeveen. Het oorspronkelijke huis lag naast het huidige pand. Het werd in het midden van de 17de eeuw gebouwd. De eerste bewoner was Hendrik Schaep, proost van het kapittel van Sint Marie in Utrecht. Hij was de zoon van Reinier Schaep en Anna van Echten. Hij was voor 100 morgen aandeelhouder in de Compagnie van 5000 Morgen, die door zijn neef, Roelof van Echten was opgericht. 

Tot het landgoed behoorden enkele weilanden, bosperceeltjes, singels, lanen en een boomgaard. Het huis bleef vanaf 1729 tot ver in de 19de eeuw bewoond door opvolgende telgen uit het geslacht Van Echten, die het regelmatig lieten verbouwen. Alleen de kelder in dit pand herinnert nog aan het oude huis. Het huidige pand was in feite het poorthuis van het landgoed Venendal. Meer informatie over het landgoed Venendal vindt u in deze flyer..


Voor het huis liep de Eerste Wijk. Na de demping werd dit de Hoofdstraat. Sinds kort ligt er weer iets als een korte gracht voor het pand. Volgens een bepaling uit 1641 moest er langs de wijk een weg liggen, met daarachter weer een sloot, zodat niemand er een huis kon bouwen dichter dan 10 meter van het kanaal. Huize Venendal vormde daarop een uitzondering. Het werd met de voorgevel op 3 meter van de sloot gebouwd. Daarvoor werd de weg tussen het kanaal en de sloot versmald tot ongeveer 5 meter. Maar door het steeds drukker wordende scheepvaartverkeer moest het kanaal worden verbreed. Door deze verbreding reikte de voorgevel van Huize Venendal tot aan het water van het kanaal. 

In 1856 bleek Anne Willem van Holthe tot Echten bereid het voorste deel van het huis af te breken, zodat er een weg langs het kanaal gemaakt kon worden. Hij liet toen ook het kleine pandje rechts van de woning bouwen. Op een 19de-eeuwse gevelsteen in dit gebouw staat het jaartal 1653 vermeld.

In 1872 verkocht hij het huis aan jonkheer Jan Arent Godert van der Wijck, burgemeester van Hoogeveen

Enkele jaren later kwam het huis in bezit van boomkweker Marinus Rahder. Marinus en zijn vrouw Johanna vonden het huis te eenvoudig van uiterlijk. Zij lieten het huis in 1888, naar ontwerp van gemeente-architect Hendrik Hoegsma, een ware metamorfose ondergaan. De meest opvallende wijziging was de compleet nieuwe voorgevel, met een teruggeplaatste voordeur en daarboven het balkon. 

Laatste particuliere eigenaar was vervener Samuel Veldman-Boer, in 1898.

In 1953 kwam het pand in handen van de Onderlinge Brandwaarborg Maatschappij Hoogeveen. In de noordzijde van het gebouw werden de kantoorruimtes gevestigd en in de zuidelijke vleugel woonde de familie Jonker.

Dit is dus het pand, waar ik (Henk Jonker, webmaster van deze site) mijn jeugd heb doorgebracht. Van 1953 tot 1967 was het gebouw in gebruik als kantoor en woonruimte.

Tot 1976 waren de Bibliotheek en Regalo nog kort in het gebouw gevestigd.

Sinds 1976 fungeert het als museum. In 2001 werd er onder leiding van architect Pieter Brink een uitbreiding bij het gebouw gerealiseerd. Op 1 november 2015 is het museum verplaatst naar de Bibliotheek.

In 2022 is 'Petprojectinrichters' in het pand Hoofdstraat 9 gevestigd. Op verzoek van Pet projectinrichters, heb ik het een en ander over het huis mogen vertellen. Omdat ik hier mijn jeugdjaren heb doorgebracht heb ik in bovenstaande video (klik op de foto) iets kunnen vertellen over hoe het huis toen werd gebruikt en hoe de indeling van het huis toen was. Wij hebben in het pand gewoond van juli 1953 tot december 1967.