Kinholt

Kinholt betekent: Genegenheid voor onze bejaarde verwanten.

In de Kerkentrommel van vrijdag 13 oktober 2006 stond een interview met Alie Plas, directeur van het Hoogeveense verzorgingshuis Olden Kinholt. De auteur had de indruk dat de naam afgeleid zou zijn van ‘kinne’, riviertje, en ‘holt’, bos. Alie Plas legde uit dat Olden Kinholt in het Drents staat voor iets heel anders: genegenheid voor onze bejaarde verwanten. ‘Kin’ of ‘kinne’ is Drents voor ‘verwant’ of ‘familie’. ‘Holt’ of ‘hold’ is de stam van het werkwoord ‘holden’, oftewel behouden, bewaken, maar ook wel: toegenegen, welwillend houden van. De Drentse taalkundige dr. Jan Naardig en de Hoogeveense historicus dr. Jaap Wattel werden als getuigen aangehaald. Historisch gezien een mooie naam voor een verzorgingshuis.
En meteen was een mythe geboren, die nog wel lang verteld zal worden. Als het bosje bij Hoogeveen de naam ‘het Kinholt’ of ‘Kinholtsbos’ gekregen heeft, doemen daarbij de meest wilde fantasieën op. Dat was dus vroeger een bos voor toegenegen verwanten. Wie werden daar het bos ingestuurd? Of anders gezegd: hoe kwam dat bosje dan aan zo’n vreemde naam, wat voor wonderlijke werkelijkheid lag daaraan ten grondslag? Werden daar de familieleden heen gestuurd die thuis niet meer te handhaven waren? Nu is de werkelijkheid inderdaad nogal eens wonderlijker dan we kunnen fantaseren, maar doorgaans wordt bij een naamverklaring het meest voor de hand liggende als uitgangspunt genomen, en wordt gekeken of dat ook aansluiting vindt bij de natuurlijke of historische omgeving. Wel is bekend dat in het Kinholt of Kinholtsbos varkens en runderen werden gejaagd, om zich lekker vol en vet te vreten. Van verwanten is in geen enkele bron ook maar één teken gevonden.
Alie Plas werd nog eens om uitleg gevraagd, ter bevestiging of ter ontmythologisering. Dat laatste bleek het geval te zijn. Voor informatie over de naamgeving kan terug worden gegrepen op de Gereformeerde Kerkbode van 12 november 1960, waarin het hele verhaal wordt uitgewerkt. De commissie die het verzorgingshuis voorbereidde, was niet enthousiast over de voorgestelde namen. Het mocht niet zo algemeen worden als ‘Avondrust’ of ‘Avondlicht’, maar wel kort en gemakkelijk uit te spreken. Ze informeerden her en der en vroegen ook de mening van dr. Jacob Wattel. Deze nam contact op met dr. J. Naarding. Naarding kwam met het advies “Olden Kinholt”. Daarbij had hij twee uitleggingen. Kinholt was afgeleid van twee woorden. “Kinne” is riviertje of diepje. Wie het nog precieser wil weten: van een kinne wordt gesproken als er sprake is van een geul tussen twee verhogingen, waar dus dat riviertje of diepje doorheen loopt. ‘Holt’ is een oude vorm waarmee een bos wordt aangeduid. Men bedoelde dus bij de naam Kinholt: “Het bos bij het verlaagde stroompje”. Wat dat betreft hielden zowel Naarding als Wattel zich aan de juiste uitleg, daar is geen twijfel over mogelijk.

Tegelijkertijd kwam Naarding met een andere uitleg. Hij wist wel dat dit niet de feitelijke betekenis was, maar wilde spelen met klanken en betekenissen. Als je nu de naam eens anders uit ging leggen, en niet keek naar ‘kinne’ maar naar het woord ‘kin’, van ‘verwanten’? ‘Holt’ is ook een vorm van houden van, al betekent het in dit geval natuurlijk niet echt ‘houden van’, en zet er eens ‘olden’ voor? Dan heb je spelenderwijs een mooie naam, met de betekenis van : ‘Genegenheid voor onze bejaarde verwanten’. Niet dat Kinholt dit betekent, maar dit is wel de naam zoals men deze wilde lezen bij het opstarten van het verzorgingshuis. Naarding schreef erbij: “De naam Kinholt is klankzuiver Drents, in toon daaraan iets parend van de waardigheid ener havezate. Historisch is de naam voor Hoogeveen voor 100% verantwoord.”
De interviewer van de Kerkentrommel had deze uitleg ook onder ogen gehad, maar maakte er samenvattend zo’n onduidelijk geheel van dat de indruk ontstond dat de naam Kinholt wat anders betekende dan iedereen altijd dacht. Er is niets veranderd aan de betekenis van de naam Kinholt. Het enige wat ander is, wat al vanaf 1961 anders is, is de betekenis van de naam van het verzorgingshuis. Olden Kinholt betekent iets heel anders dan de naam van het bos Kinholt. Tenminste, zoals het wordt uitgelegd. Kinholt is en blijft een bos met een stroompje door een geul. Blijven er nog wel wat vragen over: Als de naam van het verzorgingshuis dan zoiets anders betekent als die van het bos, hoe kun je dan nog spreken van 100% historisch verantwoord? En moest de naam niet kort zijn, en gemakkelijk uit te spreken? Is de naam nu niet zo moeilijk dat niemand het snapt? Het schept in ieder geval verwarring. Als de verzorging maar goed is, niet waar?
© Albert Metselaar